Symbole

Lunica, Lunnica, Lunula

Zawieszki z symbolem księżyca, czyli lunnicy, znajdowane są stanowiskach archeologicznych całego obszaru słowiańskiego, ale nie tylko, bo również we Włoszech czy Palestynie.

Łyżka

Znaleziska wisiorka-łyżki pojawiają się często na Rusi Kijowskiej, ale dopiero od X wieku. Podobno na Ukrainie i Białorusi niektórzy noszą taką łyżeczkę w portfelu do dziś. Może, ale nie na pewno, łyżeczka służyła np. do jakiegoś obrzędu albo nabierania bardzo drogiej przyprawy. Kojarzy mi się z takimi bransoletkami, na których kobiety mają mini-torebeczkę, mini-szminkę, łyżeczkę…

Kobiece tatuaże w Bośni

Więcej w dziale: Słowianki.

Konie

Szczyty dachów domów mieszkalnych na Litwie:

Orzeł

Orzeł jako ważny polski symbol po raz pierwszy był wykorzystany w herbie Piastów. Słyszałam taką teorię, że: północne plemiona słowiańskie należą do orła co widać w ich godłach, podczas gdy południowe – do jelenia. Miało to związek z jakąś mityczną historią.

Symbole na pisankach

Symbole na ceramice z Opola ok. X w.

Symbole Białoruskie

Tego typu symbole można na zobaczyć np. na Grabarce, w muzeum w Melniku, Muzeum Białoruskim w Hajnówce itp.).

Niektórzy sobie te symbole haftują, wizualizują, otaczają się nimi itp.

Bułarskie symbole

Ogólnie to te symbole wszędzie się powtarzają. Na razie wiem za mało, żeby wchodzić w symbol Drzewo Życia czy Bogini, nie jestem tego pewna, chociaż brzmi super, więc póki co zostawiam tu tylko tablicę informacyjną o symbolach bułgarskich, wśród których takie się znajdują (ale jeśli rzeczywiście była jakaś bogini i drzewo życia, to jakby co ich jest też od groma w polskich i białoruskich wyszywankach, tylko ja o nich na razie po prostu nie wspominam bo to jest za szeroki i głęboki temat).

Litewskie sybole

W pracy „The textuality of diagonal ornamentation: Historical transformations of signifcation from the Baltic perspective” (Vytautas Tumėnas, Litewski Uniwersytet Historyczny, 2014) wyróżniono 25 pobocznych i 14 głównych symboli występujących na litewskich krajkach, czyli takich długich, wełnianych pasach:

Ale zanim wpadniemy w słowiańską manię dla porównania spójrzmy na fragmenty ubrań wyprodukowanych na Bliskim Wschodzie w X-XV wieku ( a przynajmniej tak zostały opisane w katalogu muzealnym British Museum):

Strzała

Konstanty Porfirogeneta, opisując swoje podróże po Wschodniej Słowiańszczyźnie, wspomina o stosowaniu, wbitych okręgiem w ziemię strzał, jako formy ofiary pod świętym dębem na wyspie św. Jerzego na Dnieprze. (…) Rytualne strzały używane są po dziś dzień w wielu tradycjach szamańskich, np. w Mongolii i Tybecie.(…) Łuk i strzałę wykorzystywano i wykorzystuje się wciąż w rytuałach uzdrawiania i przywracania energii życiowej w tradycji Yungdrung Bon. (…) Przykłady pozostałości rytualnego wykorzystania strzały można znaleźć współcześnie także na Słowiańszczyźnie, na przykład rytuał „pogrzebu strzały” na Białorusi. (…) poświęconą palmę [wielkanocną] umieszczano przy wejściu do domu, aby chroniła domostwa i jego mieszkańców. Ponadto dawniej gospodarze omiatali palmą Wielkanocną domowników dla ich pomyślności oraz zwierzęta domowe, aby lepiej się chowały. Przypomina to rytuał przywracania siły życiowej z użyciem rytualnej strzały w Bon.

Stowarzyszenie edukacyjne Praźródła, https://prazrodla.pl/index.php/2020/05/28/rytualna-strzala/

To jest b. szeroki temat, więc tu go tylko sygnalizuję. Tu jest bardzo długi i wyczerpujący artykuł na temat słowiańskich strzał po rosyjsku.

Swastyka/Kołowrat/Swarzyca

Swastyka naprawdę jest w Indiach na co drugim obrazku jako starożytny symbol Słońca. W Polsce jest wmurowana np. w ścianę kolegiaty w Kruszwicy. Rodzajów jest do wyboru, do koloru:

Runy

Czy Słowianie mieli runy? Z tego co wiem, to chyba nie.

Jak już jesteśmy przy runach, to w pracy „Tematy runiczne w herbach szlachty polskiej.” z 1905 roku Franciszek Piekosiński ma ciekawą, ale daleko idącą teorię:

Ręce Boga

Może to tylko wariant swastyki, ale odnotujmy za Wikipedią:

Symbol znany jako Ręce Boga pochodzi z odkrytej w 1936 roku na stanowisku archeologicznym w Białej w województwie łódzkim popielnicy^[1], datowanej na III‒IV wiek n.e. (kultura przeworska). W czasie II wojny światowej naczynie to, z powodu obecności na nim swastyk, było wykorzystywane przez nazistów do celów propagandowych. Jego wizerunek reprodukowano w licznych kopiach na plakatach, widokówkach i w gazetach, zaś dwuramienna swastyka stała się herbem okupowanego miasta. Popielnica zaginęła w trakcie wycofywania się Niemców z Łodzi i do dziś znana jest tylko jej gipsowa kopia.

Rozety zakopiańskie

Częścią stylu zakopiańskiego są tego typu rozetki we wnętrzach:

Identyczny symbol w pewnych kręgach jest uważany za „odwiecznie słowiański” symbol Peruna. Trudno stwierdzić, ale odnotujmy, że rzeczywiście często się pojawia pojedynczo i dekoracyjnie w miejscach typu belki stropowe, szczyty domów, może jako symbol ochronny przed piorunami? Ale bywa też w wielu innych miejscach nie związanych z piorunami, jak potwierdzają zdjęcia na stronie stowarzyszenia Pro Carpathia:

Skoro jesteśmy przy tym symbolu, to zauważmy, że jego zwielokrotnienie daje tzw. kwiat życia, który zresztą też pojawia się na karpackich i góralskich wyrobach.

Jednocześnie bardzo podobny, a w zasadzie taki sam symbol widywało się a to w starożytnym Egipcie, a to w meczetach.

Jest też podstawą tzw. świętej geometrii, o której tak ciepło wypowiadają się w kręgach New Age.

Czy te wszystkie symbole mają jedno znaczenie, czy raczej rozpowszechniły się niezależnie od siebie, ponieważ same się narzucają artystom całego świata jako efekt rysowania kółek? Nie wiadomo, ale odnotowujemy, a jak dowiemy się więcej, to na pewno napiszemy.

Wycinanki

Niesamowitym źródłem na temat symboliki polskich wycinanek ludowych jest strona Lamus Dworski, do której odsyłam. Jak się okazuje, są tam podobno zakodowane i mandale, i Mokosz i drzewo życia, a my nic o tym nie wiemy.